Aanpak DME: waarom niet leren van én met elkaar

In de sector is er veel te doen over het aanpakken van DME. Werkgevers zijn verplicht de blootstelling aan DME te voorkomen als dit technisch mogelijk is. Anders moet de blootstelling zo veel mogelijk worden beperkt. In de praktijk blijkt dat dit makkelijker gezegd is dan gedaan en dat DME een groot en lastig onderwerp is dat de sector bezighoudt. Blootstelling voorkom je het meest effectief door alle machines en vervoersmiddelen te vervangen door een elektrisch exemplaar, maar dat is lang nog niet altijd haalbaar.  

Leren van én met elkaar 

Veel bedrijven worstelen met dit vraagstuk dus waarom niet leren van én met elkaar. Wij hebben praktijkdeskundigen gevraagd naar hun ervaringen in het DME-vraagstuk.  

“Kees van Schaik (directeur Bouwbedrijf Van Schaik) benadrukt dat met het gebruik van je boerenverstand vaak al een hoop winst te behalen is. Als een voertuig binnen warm staat te draaien kan iedereen bedenken dat die walm niet goed voor je is. Daarom hebben wij als eerste de dieselheftruck vervangen waar we ook binnen mee rijden. Zo’n dieseltruck gaat lang mee waardoor vervangen best een lastige overweging is. Je vervangt iets wat nog lang niet afgeschreven is. De winst zit hem voor ons elders. Niet alleen voor de mensen die met de truck werken is dit prettiger, maar ook voor de omgeving”. 

Kees: “Wij kunnen niet al ons materieel in één keer vervangen. Wat we wel kunnen is weloverwogen keuzes maken wat we als eerste vervangen. Zo kijken we kritisch hoe we de meeste impact kunnen maken.” 

Buurman & Buurman  

Een veelgehoord bezwaar om over te stappen op elektrische voertuigen en materieel is de actieradius. Dit zorgt regelmatig voor ‘Buurman en Buurman-achtige’ taferelen, waarbij oplossingen altijd weer leiden tot nieuwe problemen. Het grootste probleem is de duur van de accu’s van elektrisch materieel. Als je na 20 minuten een accu 3 uur moet opladen dan kost dat veel tijd en dat is nu juist waar het vaak aan ontbreekt bij krap begrote projecten.  

Ook Geke van Meer (arbeidshygiënist Heijmans) onderkent de complexiteit van de DME-aanpak. “De drijfveer zou op de allereerste plaats de gezondheid van je werknemers moeten zijn in plaats van het voldoen aan regelgeving. Zie het als een investering in je mensen.” 

Johan Timmerman (Specialist Arbeidsepidemiologie Volandis) vult aan: “Eén van de dingen die de aanpak van DME-uitstoot kan stimuleren is het uitstootloos bouwen. Hoewel dat met name gericht is op CO_2-reductie, geeft het automatisch ook een reductie in dieseluitstoot. Goed voor het milieu, en ook voor de werknemer. Als je je dat realiseert is reductie van uitstoot pas écht maatschappelijk verantwoord ondernemen.” 

Als KAM’er bij Voorbij Funderingstechniek is Rick Riggelink ook niet onbekend met het DME-vraagstuk. “Wij lopen tegen praktische bezwaren aan. Als mijn werkgever bijvoorbeeld alle machines zou willen vervangen voor elektrische varianten dan kan het huidige elektriciteitsnet dit niet eens aan. Daarnaast denk ik dat mijn medewerkers bij funderingsmachines langs de snelweg misschien wel meer schade oplopen van de auto’s die voorbijrazen dan van de machine zelf.” 

Opdrachtgevers aan zet 

Uit bovenstaande kun je concluderen dat wegen afsluiten tijdens werkzaamheden de beste optie is. We vragen Ruud Konings (adviseur Veiligheid Projecten Rijkswaterstaat) naar zijn mening als opdrachtgever. “Een weg volledig afsluiten is altijd veiliger en gezonder voor de medewerkers, maar helaas in de praktijk niet altijd haalbaar. Je moet verkeer bijvoorbeeld gaan omleiden langs woonkernen en plekken waar weggebruikers niet bekend zijn. Dat is ook niet wenselijk en levert andere veiligheidsrisico’s op. Ik zie helaas wel dat DME vaak nog een ondergeschoven kindje is bij infraprojecten. Ik ben wel benieuwd naar gegevens wat het oplevert aan reductie om een extra wegstrook direct naast de werkzaamheden te sluiten, dan creëer je meer afstand tussen de medewerkers en het verkeer.” 

Ruud: “Een positief geluid is dat er absoluut een omslag gaande is bij ons als opdrachtgever. Doorstroming stond altijd voorop, terwijl dat nu de veiligheid is. Dus de weg sluiten tenzij er een goede reden voor is om dit niet te doen.” 

Verduurzamen een must 

We leven in een tijd waar veiligheid helaas toch vaak een sluitpost is in aanbestedingen waarop concessies worden gedaan. De vraag is dan ook hoe belangrijk vinden we met elkaar veiligheid en duurzaamheid nu écht? Wanneer gaan we aanpakken in plaats van afwachten? 

Nico Schilder is KAM’er bij KBK Bouwgroep en merkt dat er wel degelijk een omslag gaande is. “Wij doen veel onderhoudswerk in Amsterdam en daar zijn de regels inmiddels zo streng dat je alleen met schonere diesel- en elektrische voertuigen de binnenstad in mag. Dan is je wagenpark verduurzamen geen optie meer, maar gewoon een must. Hier wordt ook actief op gehandhaafd met boetes die kunnen oplopen tot € 1.000 per keer. Je moet dus wel mee in de maatschappelijke ontwikkeling en dat helpt ook om de werkvloer gezonder te krijgen.” 

11 tips 

Uit deze praktijkverhalen blijkt dat er veel uitdagingen zijn en dat een pasklare oplossing een illusie is. Maar de enorme bereidheid om te zoeken naar haalbare en effectieve oplossingen is een stap in de goede richting. Want dat er iets moet veranderen is voor iedereen kristalhelder. Neem de volgende tips ter harte om een eerste stap in de goede richting te zetten: 

• Neem slimme maatregelen en neem werknemers mee in de bewustwording. Zij zijn de ‘experts’ en komen vaak op praktische ideeën die ook nog eens werkbaar zijn. 
• De DME-problematiek is niet alleen het ‘pakkie aan’ van de KAM’er, maar van de hele organisatie. Juist de vakmannen op de werkvloer hebben vaak goed zicht op de haalbaarheid in de praktijk.  
• Zorg voor een goede communicatie over de visie, zowel vanuit de overheid als naar je eigen werknemers toe. Maak duidelijk wat de problematiek inhoudt en neem mensen hierin mee. 
• Maatschappelijk verantwoord ondernemen en CO_2-reductie zijn hot items. Probeer hier DME-reductie aan te koppelen. Zo begrijpt iedereen dat je bezig bent 2 vliegen in één klap te slaan. 
• Deel je kennis met collega’s en vakgenoten bij andere bedrijven. Iedereen is er mee bezig en loopt tegen uitdagingen aan, maar er is weinig openheid. Samen kunnen we stappen maken. Maak bijvoorbeeld werkgroepjes/of buddies waarmee je ervaringen kunt delen. 
• Vergroot als veiligheidskundige de kennis en kunde op het gebied van DME. 
• Onderscheid je juist bij aanbestedingen door elektrisch te werken. 
• Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat komt met een nieuwe subsidie. Maak hier gebruik van, dat scheelt in de meerkosten.  
• Laat opdrachtgevers actief meedenken over inhuur van materieel.   
• Zoek naar innovatieve ideeën en laat bijvoorbeeld studenten meedenken. Nieuwe ideeën van een nieuwe generatie! 
• Er is weinig bekend over daadwerkelijke blootstellingen. Heb jij meetgegevens? Deel deze dan met elkaar of met de branche via Volandis.  

Meer info 

Er zijn in dit zeer ingewikkelde vraagstuk geen pasklare oplossingen. Dat biedt echter ook kansen om als sector de handen ineen te slaan en innovaties te omarmen. Vergeet de beren op de weg en laten we er met elkaar voor gaan, stapje voor stapje! Wil jij meer weten? Klik hier.

• Arbocatalogus: https://www.arbocatalogus-bouweninfra.nl/index.htm  https://www.arbocatalogusmobiel.nl/bedrijfsautobedrijf/dieselmotoremissie-dme
• Webinar veilig werken met dieselmotoremissie: https://www.mkbservicedesk.nl/1/webinar-veilig-werken-met-dieselmotoremissie.htm
• Kabinet maakt werk van meer schone bouwmachines: https://www.rijksoverheid.nl/actueel/nieuws/2021/12/03/kabinet-maakt-werk-van-meer-schone-bouwmachines
• Subsidieregeling Schoon en Emissieloos Bouwmaterieel: https://www.internetconsultatie.nl/subsidieregeling_schoon_en_emissieloos_bouwmaterieel 

Op de foto v.l.n.r: Nico Schilder (KAM, KBK bouwgroep), Geke van Meer (Arbeidshygiënist, Heijmans), Kees van Schaik (Directeur, Bouwbedrijf van Schaik), Rick Riggelink (Hoofd KAM / gecertificeerd veiligheidskundige, Voorbij Funderingstechniek) Ruud Konings (Adviseur veiligheid in projecten, Rijkswaterstaat) en Johan Timmerman (specialist Arbeidshygiëne, Volandis).