Bitumen
Bitumen is een restproduct dat overblijft na destillatie van aardolie. Bij een normale omgevingstemperatuur is bitumen een vaste stof. Om te kunnen werken met bitumen moet het verwarmd worden. Het wordt dan vloeibaar. Door oplosmiddelen toe te voegen, is het mogelijk bitumen bij lagere temperaturen te verwerken. Binnen de bouwnijverheid wordt bitumen gebruikt door wegenbouwers, bitumineuze dakdekkingsbedrijven en voor gietvloeren.
Wat zijn de gevaren van blootstelling aan bitumen en welke maatregelen kun je treffen om gezondheidsschade te voorkomen?
Als bitumen warm wordt verwerkt, ontstaan rook en damp. Werknemers kunnen de rook/dampen inademen. Bij het verwerken van warme producten is de hoeveelheid damp en/of rook sterk afhankelijk van de temperatuur. De dampvorming is bij een temperatuur van 200 °C ongeveer tien maal hoger dan bij een temperatuur van 160 °C .
Bitumendamp, asfaltrook of het condensaat van de rook kan neerslaan op machines en gereedschappen. Het condensaat kan er door werknemers worden afgeveegd. De in het condensaat aanwezige PAKs (Polycyclische Aromatische Koolwaterstoffen) kunnen inwerken op de huid maar kunnen ook door de huid in het lichaam worden opgenomen. Via de handen kunnen PAKs ook worden ingeslikt door contact met de mond, bij het roken of bij het eten.
Let op: verontreiniging met bitumen is door de zwarte kleur goed zichtbaar. Dat geldt niet voor verontreiniging met condensaat. Het condensaat is namelijk een kleurloze tot gele 'smeerolieachtige' substantie.
Herhaaldelijk langdurig huidcontact met bitumen kan leiden tot huidaandoeningen als roodheid, prikkeling en ontstekingsverschijnselen. Door de hoge temperatuur van vloeibaar bitumen kan spatten of morsen tot ernstige brandwonden leiden. Hoge concentraties bitumendamp- en/of rook kunnen leiden tot bronchitis en irritatie van de luchtwegen.
- Zorg ervoor dat iedereen voldoende instructie/training heeft gehad over het veilig werken met bitumen.
- Spreek als werkgever en werknemer met elkaar over de te nemen beschermingsmaatregelen en spreek elkaar indien nodig er ook op aan!
Werkgever en werknemer kunnen samen de volgende maatregelen nemen, op volgorde van de arbeidshygiënische strategie:
- Houd de temperatuur van bitumen en asfaltmengsel zo laag mogelijk om oververhitting te voorkomen. Gebruik hiervoor een ketelthermostaat.
- In de wegenbouw zijn speciale asfaltmengsels voor lage temperatuur ontwikkeld, deze leveren weinig condens. Gebruik deze waar mogelijk.
- Gebruik op een dak zo mogelijk koude processen, zoals: mechanisch bevestigen, losliggend geballast of zelfklevend.
- Werk indien mogelijk van de wind af. Let wel op dat je hiermee geen collega’s blootstelt.
- Gebruik als dakdekker branders op een lange steel.
- Voorkom dat apparatuur/gereedschappen verontreinigd worden.
- Reinig gereedschappen en materiaal met een daarvoor geschikt reinigingsmiddel. Dit geldt ook voor de werkkleding.
- Beschermende kleding en handschoenen te dragen en erop te letten dat je de kleding regelmatig reinigt en de handschoenen regelmatig vervangt (bijvoorbeeld aan het einde van iedere werkdag, afhankelijk van de vervuiling).
- Ademhalingsbescherming te dragen (masker/helm met A/P2 aanblaasfilter) wanneer je word blootgesteld aan hoge concentraties bitumenrook.
