Collectieve arbeidsovereenkomst (cao)
Een collectieve arbeidsovereenkomst (cao) is een schriftelijke overeenkomst waarin afspraken over arbeidsvoorwaarden staan. Bijvoorbeeld over loon, toeslagen, betaling van overwerk, werktijden, proeftijd, opzegtermijn of pensioen.
Een cao wordt afgesloten door 1 of meer werkgevers, 1 of meer werkgeversorganisaties en 1 of meer werknemersorganisaties (meestal vakbonden). Deze organisaties kunnen je vertellen of voor jou een cao geldt en wat erin staat.
De werknemer hoeft niet individueel te onderhandelen; de vakbonden onderhandelen namens het collectief met de werkgeversorganisaties en kunnen daardoor een veel grotere bijdragen leveren. De voordelen van de cao voor werknemers zijn inkomenszekerheid en bescherming van belangen, zoals pensioen, vrije tijd en betaling van overwerk. Maar de cao zorgt ook voor een werknemersbelang als rechtszekerheid en arbeidsrust.
Ook de werkgever heeft voordelen bij de cao. Hij hoeft niet meer met elke werknemer afzonderlijk te onderhandelen, wat de ‘transactiekosten’ sterk vermindert. Daarnaast geeft de cao eenduidigheid over arbeidsvoorwaarden en verschaft het arbeidsrust. Een bedrijfstak-cao, waaronder de cao Bouw &Infra, schakelt bovendien de loonkosten als onderlinge concurrentiefactor uit.
Werknemers en werkgevers hebben ook gezamenlijke belangen bij de cao, in de vorm van collectieve voorzieningen die de markt niet uit zich zelf voortbrengt, zoals vakopleidingen. Deze hangen samen met het maatschappelijk belang van de cao, die een regulerende functie vervult in het maatschappelijk veld tussen bedrijfsleven en overheid.
In een cao wordt een groot aantal afspraken gemaakt over de arbeidsvoorwaarden. Zo zijn in de cao Bouw & Infra afspraken gemaakt over de volgende onderwerpen:
- Werkingssfeer; welke werknemers van welke ondernemingen onder de cao vallen.
- Indiensttreding en ontslag;
- Arbeidsduur en tijdgerelateerde toeslagen;
- Vakantie en verlof;
- Inkomen;
- Overige vergoedingen en toeslagen;
- Opleiding en ontwikkeling (o.a. duurzame inzetbaarheid);
- Veiligheid en gezondheid;
- Arbeidsongeschiktheid en werkloosheid;
- Bedrijfstakeigen regelingen (zoals de zwaarwerkregeling) en pensioen;
- Medezeggenschap.
Cao-partijen (onder cao-partijen verstaan we de werkgeversorganisaties en werknemersorganisaties c.q. de vakbonden in de bouwnijverheid) kunnen de Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid verzoeken cao-bepalingen algemeen verbindend te verklaren. Door algemeen verbindend verklaring gelden de cao-bepalingen in beginsel voor alle werkgevers en werknemers in de betreffende bedrijfstak, voor zover zij werkzaamheden verrichten die vallen binnen de werkingssfeer.
De diverse cao’s in de bouwnijverheid zijn allemaal algemeen verbindend verklaard.
Werkgevers kunnen met vragen terecht bij de werkgeversorganisaties en werknemers bij de vakbonden.
