Bodemverontreiniging

Verschillende werknemers binnen de bouw en infra kunnen te maken krijgen met verontreinigde grond en/of water. Voor sommige beroepen speelt dit dagelijks, zoals bij de bodemsaneerders. Daarnaast zijn er ook werknemers die incidenteel en soms onverwacht te maken krijgen met verontreinigde grond en/of water. Bijvoorbeeld de werknemers uit de funderingsbranche, machinisten GWW en vakmannen die ondergronds leidingwerk aanleggen/repareren.

Hoe word je blootgesteld aan verontreinigde grond en/of water?

Als er sprake is van vluchtige verontreinigingen, dan kan blootstelling plaatsvinden via inademen doordat de stof uitdampt uit de ondergrond waarin gewerkt wordt. Daarnaast is inslikken een manier om alle soorten verontreiniging binnen te krijgen. Vaak gebeurt dit door het eten, roken en drinken met vieze handen.

Ook huidopname kan bij verontreinigingen een rol spelen: sommige stoffen worden zeer snel door de huid opgenomen waardoor ze in het lichaam terechtkomen.

Wat zijn de gevolgen van blootstelling aan verontreinigde grond en/of water?

De effecten van de blootstelling aan verontreinigde grond en/of water zijn afhankelijk van het soort stof waarmee de grond of water verontreinigd is en de mate van verontreiniging. Acute effecten die regelmatig voorkomen bij onverwachte blootstelling aan bodemverontreiniging zijn onder andere misselijkheid, hoofdpijn en duizeligheid. Hoe langer de blootstelling duurt, hoe ernstiger de gezondheidseffecten kunnen zijn. Bij langdurige (soms lage) blootstellingen kunnen aandoeningen aan het zenuwstelsel, de longen, de huis, de nieren of de lever ontstaan en is er een verhoogde kans op kanker.

Welke maatregelen kun je nemen om veilig te werken met verontreinigde grond?

Een bouwonderneming die een werk aanneemt moet zich vooraf verdiepen in de arbeidsrisico’s. Bij mogelijke blootstelling aan verontreinigde grond en/of water schakelt de aannemer één of meerdere deskundigen in. Het V&G-plan (het ‘Veiligheids- en Gezondheidsplan) van het werk is de praktische uitwerking hoe er gewerkt moet worden. Hierin staan onder andere de juiste werkmethoden, welke beschermingsmaatregelen nodig zijn, wie aanwezig is voor deskundige ondersteuning, wie de bedrijfsgezondheidszorg levert. Het is van belang dat ook onderaannemers op de hoogte gebracht worden van de risico’s en beheersmaatregelen.

Aan de hand van CROW richtlijn 400 ‘Werken in en met verontreinigde bodem’ kan worden bepaald welke expertise nodig is en welke beschermende maatregelen nodig zijn om veilig en gezond te kunnen werken. Afhankelijk van de risicoklasse waarin de vervuiling volgens de richtlijn wordt ingedeeld, moet voor de aansturing van de werkzaamheden een (hogere) veiligheidskundige worden ingezet. Voor toezicht is een speciaal opgeleid deskundige vereist, dit kan zowel een veiligheidskundige als een arbeidshygiënist zijn. Deze begeleidt ook de bedrijfsarts bij de benodigde arbeidsgezondheidskundige onderzoeken.

De funderingsbranche (NVAF) schreef een toelichting op de CROW 400, gericht op funderingswerkers. Je kunt de richtlijn hier vinden. Bij de richtlijn is ook een handige poster beschikbaar die de te nemen maatregelen overzichtelijk samenvat. Deze richtlijn is ook goed bruikbaar voor andere branches in de bouw waar werknemers incidenteel te maken krijgen met bodemverontreiniging. Bij het toepassen van de NVAF-richtlijn zijn de volgende stappen aan te raden:
• Ga na op welke hoofdmethodiek uw activiteit het meest lijkt (eerste deel tabel 5.4);
• Bepaal de belangrijkste risico’s en risico kleur (tweede deel tabel 5.4);
• Volg de checklist in bijlage 1 (een toelichting hierbij is te vinden in hoofdstuk 6).

Ook interessant

Wil je meer informatie over de gezondheidsrisico's van PFAS bij het werken met grond? Bekijk de pagina PFAS en download het rapport 'Gezondheidsrisico's van PFAS bij grondwerk'.