Explosie en werken in besloten ruimten

Een van de belangrijkste risico’s van werken in besloten ruimten is de slechte toegankelijkheid voor hulpverlening en de slechte ventilatie. Deze maken het werken in besloten ruimten onvoorspelbaar en gevaarlijk. Gevaren die kunnen optreden bij het werk zijn:

• Verstikking
• Brand- en explosie
• Bedwelming of vergiftiging
• Elektrocutie
• Beknelling
• Verwonding door vallen, vallende voorwerpen of bewegende machinedelen.

Voorbeelden van omstandigheden waardoor de gevaren kunnen toenemen zijn:

• Vuile en gladde trappen verhogen de kans op vallen en gewond raken.
• Niet opgeruimde gereedschappen en materialen verhogen de kans op struikelen.
• Een hoge temperatuur waardoor gevaarlijke stoffen sneller verdampen zorgt dat de kans op brand of explosie toeneemt.
• Het ontbreken van goede verlichting.

 Om veilig in een besloten ruimte te werken moeten werkgevers zowel in de voorbereidingsfase als tijdens het werk een aantal maatregelen nemen.

Voorbereidingsfase

• Probeer gevaarlijke werkzaamheden zoveel mogelijk te voorkomen of beperken. (Gebruik bijvoorbeeld fittingen en koppelingen of boutverbindingen waardoor je laswerkzaamheden voorkomt).
• Maak afspraken over de bedrijfshulpverlening en zorg dat een aantal werknemers daarvoor instructie krijgen.
• Leg indien nodig afspraken over het werken in besloten ruimten (zoals planning, werkzaamheden, noodzakelijke vergunningen en overzicht mogelijke gevaren) vast in een veiligwerkvergunning.
• Laat een visuele inspectie uitvoeren om vast te stellen of een besloten ruimte veilig is om in te werken. Laat ook een meting uitvoeren om de concentraties zuurstof, giftige stoffen en brandbare of explosieve gassen in de ruimte te bepalen. Vraag indien nodig de arbodienst hiervoor.
• De tijd die werknemers in een besloten ruimte doorbrengen en het aantal werknemers moet zo beperkt mogelijk zijn. Bij langdurige werkzaamheden moeten werknemers elkaar afwisselen.

Tijdens het werk

• Zorg dat er BHV’ers aanwezig zijn bij werkzaamheden in besloten ruimten. Daarnaast moet er een noodprocedure zijn om direct hulp te kunnen bieden.
• Stel een toezichthouder/veiligheidswacht aan die erop toeziet dat alle noodzakelijke maatregelen in acht worden genomen tijdens de werkzaamheden. De veiligheidswacht moet in geval van noodhulp kunnen verlenen en ervoor zorgen dat de toegang tot de besloten ruimte openblijft.
• In besloten ruimten mogen alleen explosievrije elektrische apparatuur en verlichting worden gebruikt. Alle apparatuur moet van veilige spanning zijn voorzien (50 V wisselspanning of maximaal 120 gelijkspanning). Accugereedschap is natuurlijk ook veilig.
• In besloten ruimten moet noodverlichting zijn. Als dit niet mogelijk is, moet de werkgever individuele explosie- en vonkvrije noodverlichting ter beschikking stellen aan zijn werknemers (vonkvrij geldt alleen als er brandbare gassen en dampen in de ruimten aanwezig kunnen zijn).
• Stel de volgende persoonlijke beschermingsmiddelen (LINK>> https://www.volandis.nl/werk-veilig/persoonlijke-beschermingsmiddelen ter beschikking:
• Een harnasgordel (verplicht om te dragen.) Aan de gordel moet een voldoende lange reddingslijn zitten (naar de veiligheidswacht buiten) die bestand is tegen de aanwezige stoffen.
• Ademhalingsbescherming als er gevaar is voor verstikking, bedwelming of vergiftiging (welke bescherming nodig is, is afhankelijk van het resultaat van de eerdergenoemde meting). Vanwege mogelijk zuurstoftekort mogen filtermaskers niet worden gebruikt in een besloten ruimte!
• Beschermende kleding.
• Handschoenen.
• Veiligheidsschoenen of -laarzen.
• Veiligheidshelm.
• Oogbescherming.
• Gehoorbescherming.

Bij explosiegevaar moeten kleding en schoenen antistatisch zijn. De overall van de werknemer in de besloten ruimte moet een lichte, opvallende kleur hebben, zodat hij goed zichtbaar is voor degene die buiten toezicht houdt.

Voorbereidingsfase

• Werk pas in een besloten ruimte nadat is vastgesteld dat de ruimte veilig is (bijvoorbeeld vrij van gassen en dampen, leidingschachten voorzien van "doorvalbeveiligingen" ter hoogte van de vloeren).
• Sluit alle leidingen af die op de besloten ruimte uitkomen voordat het werk begint.
• Zorg voor een vrije toegang naar de werkplek. Houd toegangswegen en omgeving vrij van materialen, gereedschappen en materieel.
• Zorg ervoor dat de besloten ruimte vóór en tijdens de werkzaamheden wordt geventileerd.
• Voorkom of beperk de tijd die je in een besloten ruimte moet doorbrengen.
• Plaats apparatuur en machines (zoals elektrische motoren, dieselmotoren en compressoren) zo ver mogelijk van de besloten ruimte.
• Zorg dat je weet welke afspraken de werkgever heeft gemaakt over de hulpverlening.

Tijdens het werk

• Zorg dat je weet wie de werkgever heeft aangesteld als toezichthouder of veiligheidswacht.
• Plaats tijdens de werkzaamheden afzettingen en markeringen bij de besloten ruimte en zet het waarschuwingsbord 'Gevaar, niet betreden, besloten ruimte' bij de toegang tot de ruimte.
• Gebruik alleen explosievrije elektrische apparatuur en verlichting.
• Zorg voor voldoende luchttoevoer en bescherm brandbare materialen en bouwdelen (zoals isolatie van de vloer).
• Draag persoonlijke beschermingsmiddelen (LINK>>https://www.volandis.nl/werk-veilig/persoonlijke-beschermingsmiddelen) zoals:
• Harnasgordel, het dragen hiervan is verplicht (zorg dat er één hand aan de lijn wordt gehouden).
• Ademhalingsbescherming (geen filtermaskers) als er gevaar is voor verstikking, bedwelming of vergiftiging.
• Beschermende kleding.
• Handschoenen.
• Veiligheidsschoenen of -laarzen.
• Veiligheidshelm.
• Oogbescherming.
• Gehoorbescherming.

Voor een aantal specifieke werkzaamheden in besloten ruimten (lassen en snijden, reinigingswerkzaamheden en voorbehandelen/aanbrengen van verf) zijn aparte maatregelen opgenomen in het Volandis Advies Werken in besloten ruimten.  Hierin vind je ook een handige controlelijst voor het werken in besloten ruimten.

Meer informatie over veilig werken in riolen is te vinden in de arbocatalogus Afvalbranche.