Stof (algemeen)
Stof is een verzamelnaam voor alle soorten deeltjes die gemakkelijk in een luchtstroom worden meegevoerd. Op elke bouwplaats is stof aanwezig en bij iedere bouwactiviteit komt wel stof vrij. Stof kan bestaan uit vaste deeltjes. Zijn die deeltjes ontstaan door verbranding, dan noemen we het rook. Vloeistofdeeltjes die in de lucht zweven heten nevel. Sommige soorten stof, zoals kwartsstof, zijn schadelijk voor de gezondheid wanneer niet de juiste of onvoldoende maatregelen worden getroffen.
Hieronder volgt algemene informatie over stof. Kijk voor meer informatie over een bepaalde soort stof op de desbetreffende pagina:
Wat zijn de gevaren van blootstelling aan stof en welke maatregelen kun je nemen om gezondheidsschade te voorkomen?
Op elke bouwplaats is stof aanwezig en bij bijna iedere bouwactiviteit komt wel stof vrij. Bijvoorbeeld bij het boren en frezen in steenachtige materialen, het zagen van blokken (gips, kalkzandsteen, cellenbeton) en machinale houtbewerking.
Er zijn twee soorten stof te onderscheiden:
- hinderlijk stof
- schadelijk stof
Hinderlijk stof is stof dat geen specifieke gevolgen heeft voor de gezondheid, maar wel de ogen, de huid en de luchtwegen kan irriteren. Voorbeelden hiervan zijn gipsstof, kalkstof en krijtstof.
Let op! Irritaties kunnen wel verergeren en overgaan in vervelende aandoeningen (b.v. irritatief eczeem).
Schadelijk stof is stof waar schadelijke of giftige bestanddelen in zitten. Voorbeelden hiervan zijn houtstof, kwartsstof, glas- en steenwol en dieselmotoremissie. Hierdoor kunnen eczeem en irritaties en ontstekingen van de huid en ogen ontstaan. Ook kunnen luchtwegen en longen geïrriteerd raken en in sommige gevallen blijvend beschadigd raken (stoflongen). Asbest, kwartsstof, stof van hardhout en dieselmotoremissies zijn bovendien kankerverwekkend.
Het effect van stof op de gezondheid is onder andere afhankelijk van:
- De schadelijkheid van het stof.
- De hoeveelheid (concentratie) stof in de lucht.
- Hoe lang je in het stof moet werken.
- Hoe zwaar het werk is: bij zwaar werk wordt dieper ingeademd, waardoor meer stof wordt ingeademd.
- De gevoeligheid van een persoon voor stof.
- Zorg ervoor dat iedereen voldoende instructie/training heeft gehad over het veilig werken met stof.
- Spreek als werkgever en werknemer met elkaar over de te nemen beschermingsmaatregelen en spreek elkaar indien nodig er ook op aan!
Werkgever en werknemer kunnen samen de volgende maatregelen nemen, op volgorde van de arbeidshygiënische strategie:
- Kies indien mogelijk een andere werkmethode (bijvoorbeeld vlakschuurmachines gebruiken in plaats van rotatie- of bandschuurmachines; een dun zaagblad; scherp gereedschap; een zaagblad met veel tanden, dit verspreidt minder stof).
- Laat het materiaal zo veel mogelijk op maat aanleveren.
- Gebruik gereedschap met goede afzuiging en indien mogelijk watertoevoer.
- Zorg voor voldoende ventilatie.
- Maak de werkplek regelmatig en goed schoon.
- Houd stoffige werkzaamheden zo veel mogelijk gescheiden van stofarme/stofvrije werkzaamheden.
- Zorg voor goed onderhoud van het gereedschap.
- Als bovenstaande maatregelen niet voldoende zijn, zorg dan voor het dragen van de juiste persoonlijke beschermingsmiddelen.
