Oplosmiddelen
Oplosmiddelen zijn vluchtige (makkelijk verdampende) stoffen waarin andere stoffen oplossen. Oplosmiddelen zitten in erg veel producten die in de bouw worden gebruikt. Niet alleen in sommige verfsoorten, maar bijvoorbeeld ook vaak in lijmen, kitten en schoonmaakmiddelen. Tenzij anders aangegeven, worden in onderstaande tekst met 'oplosmiddelen' vluchtige, organische oplosmiddelen bedoeld.
Wat zijn de gevaren van blootstelling aan oplosmiddelen en welke maatregelen kun je nemen om gezondheidsschade te voorkomen?
Je kunt op verschillende manieren aan oplosmiddelen blootgesteld worden:
- Door inademing van vluchtige stoffen.
- Door de huid, door direct contact met het oplosmiddelhoudend product.
- Via de mond, door met verontreinigde handen te eten of te roken.
Door het inademen van oplosmiddelen kunnen de slijmvliezen geïrriteerd raken. Ook kunnen door inademing oplosmiddelen in het bloed worden opgenomen. Via het bloed worden de oplosmiddelen verder getransporteerd. Deze stoffen gaan als eerste naar organen met een goede doorbloeding en een hoog vetgehalte: het zenuwstelsel. Het acute effect van oplosmiddelen op het zenuwstelsel is vergelijkbaar met dat van alcohol: praatneigingen, gebrek aan eetlust, ongecontroleerde bewegingen, slaperigheid etc. Dit acute effect kan optreden bij hele hoge blootstellingen, bijvoorbeeld bij het werken met oplosmiddelen in kleine ruimtes, zoals toiletten en douchecellen (tegelzetters en schilders).
Word je vaak aan hoge concentraties oplosmiddelen blootgesteld, dan kan dat leiden tot onherstelbare beschadiging van de hersenen. Dit uit zich in effecten als vergeetachtigheid, prikkelbaarheid, moeheid, nervositeit, depressiviteit en (in zeer ernstige gevallen) vervroegde dementering. Dit ziektebeeld heet OPS: Organisch Psycho Syndroom. Om die reden is sinds 2000 de Vervangingsplicht van kracht. Dit houdt in dat producten met vluchtige organische oplosmiddelen moeten worden vervangen door producten met minder of geen vluchtige organische oplosmiddelen.
Oplosmiddelen hebben een ontvettende werking op de huid. Je kunt huidklachten krijgen door blootstelling aan oplosmiddelen, zoals roodheid, kloven en eczeem. Huidcontact moet dus voorkomen worden.
- Zorg ervoor dat iedereen voldoende instructie/training heeft gehad over het veilig werken met oplosmiddelen.
- Spreek als werkgever en werknemer met elkaar over de te nemen beschermingsmaatregelen en spreek elkaar indien nodig er ook op aan!
Werkgever en werknemer kunnen samen de volgende maatregelen nemen, op volgorde van de arbeidshygiënische strategie:
- Gebruik producten met zo min mogelijk oplosmiddelen, bij binnenwerk ben je dit zelfs verplicht.
- Zorg dat er tijdens het werken met oplosmiddelhoudende producten goed wordt geventileerd.
- Organiseer het werk zo dat blootstelling minimaal is: korte verblijftijd, spuitcabines, e.d.
- Eet, drink en rook niet op de werkplek.
- Zorg ervoor dat er goede handschoenen beschikbaar zijn die beschermen tegen chemicaliën, en draag deze ook.
- Veeg producten die toch op de huid komen direct af met een schone, droge doek.
- Voorkom huidklachten:
- Was je handen alleen als het nodig is en gebruik dan een milde zeep of mild reinigingsmiddel.
- Droog je handen na het wassen goed af met een schone, droge handdoek en smeer uw handen in met een verzorgende crème.
