Houtstof

Het meeste houtstof ontstaat bij machinale bewerkingen van hout, zoals schuren, zagen, frezen, boren en schaven. De hoeveelheid stof die vrijkomt, hangt samen met een aantal factoren:

• Het materiaal dat wordt bewerkt (bij plaatmateriaal zoals MDF komt bijvoorbeeld meer stof vrij dan bij multiplex of massief hout).
• Het gereedschap dat wordt gebruikt (een cirkelzaag produceert meer stof dan een decoupeerzaag).
• De werkmethode die wordt toegepast (werken met niet-afgezogen gereedschap veroorzaakt meer stof dan werken met afgezogen gereedschap).

Het gezondheidseffect van de verschillende houtsoorten kan heel verschillend zijn. Een aantal houtsoorten bevat bestanddelen die irriterende, allergene en kankerverwekkende eigenschappen hebben. De mate hiervan is per houtsoort verschillend. De gezondheidsrisico's en gezondheidseffecten variëren door:

• De verschillende afmetingen en het gewicht van de houtstofdeeltjes, die soms sterk verschillen en afhankelijk zijn van de houtsoort en het type bewerking.
• Het verschil in giftige werking (toxiciteit).
• Het verschil in vochtgehalte.

De belangrijkste gezondheidsklachten die je kunt hebben als je bent blootgesteld aan houtstof zijn:

• Huidaandoeningen: contact met houtstof kan irritatie en ontsteking van de huid tot gevolg hebben. Dit kan uiteindelijk overgaan in een chronisch huideczeem. Personen die daarvoor gevoelig zijn, kunnen ook een allergische huidreactie krijgen als gevolg van bepaalde stoffen in het hout. Hierdoor kan eczeem op de handen, hoofd en hals. Andere huidklachten zijn huidverkleuringen en ontstekingen van haarwortels.
• Oogaandoeningen: het oogbindvlies kan ontstoken raken als gevolg van contact met houtstof. De verschijnselen hiervan zijn onder andere pijn, tranende ogen, ettervorming en lichtschuwheid (het niet kunnen verdragen van licht).
• Luchtwegaandoeningen: houtstof kan overgevoeligheidsreacties veroorzaken, zoals niezen, loopneus, bloedneus, hoesten, astma en astmatische bronchitis. Veel luchtwegaandoeningen zijn een allergische reactie op houtstof. Allergieën kunnen in de loop der jaren worden opgebouwd. Iemand kan dus jaren zonder problemen in een stoffige ruimte werken en plotseling last krijgen van bepaalde verschijnselen.
• Neuskanker: stof van verschillende houtsoorten kan kanker veroorzaken (bijvoorbeeld hout van een berk, esdoorn, (haag)beuk, populier, iroko en mahonie). Daarnaast kan het hout kankerverwekkende toevoegingen bevatten die voorkomen in bepaalde lijmen en  houtverduurzamingsmiddelen. Kijk voor meer informatie over werken met kankerverwekkende stoffen op het Arboportaal van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid.

• Zorg ervoor dat iedereen voldoende instructie/training heeft gehad over het veilig werken met houtstof.
• Spreek als werkgever en werknemer met elkaar over de te nemen beschermingsmaatregelen en spreek elkaar indien nodig er ook op aan!

Werkgever en werknemer kunnen samen de volgende maatregelen nemen, op volgorde van de arbeidshygiënische strategie: 

• Kies indien mogelijk voor andere materialen of een andere werkmethode.
• Lever het materiaal zo veel mogelijk op maat aan.
• Gebruik gereedschap met goede afzuiging en zorg daarnaast voor voldoende ventilatie.
• Zorg ervoor dat er zo min mogelijk werknemers met materialen werken waarbij houtstof vrijkomt en houd de werkzaamheden zo kort mogelijk.
• Stoffige werkzaamheden zoveel mogelijk gescheiden uitvoeren van stofarme/stofvrije werkzaamheden.
• Maak de werkplek regelmatig en goed schoon.
• Zorg voor goed onderhoud van het gereedschap en afzuiginstallaties.
• Stel de juiste persoonlijke beschermingsmiddelen beschikbaar en gebruik deze ook. Aangeraden wordt om minimaal maskers met P2-filters te gebruiken, bij langdurige werkzaamheden bij voorkeur een aangeblazen helm.