Blog 3: Nieuw werk, meer stress

“Het Nieuwe Werken is nog steeds heel populair. HNW appelleert aan de behoefte aan autonomie, regelvrijheid en het zoeken naar de balans tussen werk en privé. Door de techniek kun je overal werken, de noodzaak om naar kantoor te komen is voor een deel vervallen.” Aldus de intro van de uitnodiging voor een congres over Het nieuwe werken.

In de alinea die volgt wordt de lezer nog eens voorgehouden dat de zegeningen van de moderne techniek ook een keerzijde kent, namelijk: medewerkers zijn overal bereikbaar en daarmee altijd beschikbaar. En de werkgever kan, als deze dat wil, altijd meekijken. Gevolg: stress en slaapproblemen. Met de term Het Nieuwe Werken denken veel mensen niet meteen aan de bouw, want de bouw associëren wij doorgaans met stoere mannen die met een helm op en werkschoenen aan op een bouwplaats rondlopen met steigeronderdelen op de schouder. Hoezo digitaal werken? 

Uitvoerder

Er zullen nog best bouwplaatsmedewerkers zijn die deviceloos ’s ochtends de keet instappen. Maar ook in de bouw schrijdt de techniek voort. Een uitvoerder zonder ipad is langzamerhand een zeldzaamheid. En hij mag al helemaal geen 9 tot 5 instelling hebben. Een uitvoerder is bij uitstek een functie die opereert op het snijvlak van bouwplaats en kantoor, tussen uitvoerende en administratieve collega’s en tussen leiding geven en geleid worden. Hij, of zij, regisseert, coördineert en communiceert voor een groot deel het bouwproces. Een hele verantwoordelijkheid.

Psychosociale belasting 

Uit het Bedrijfstakverslag over het eerste halfjaar van 2016 blijkt dat 70% van het uitvoerend en administratief personeel (UTA-personeel) in de bouw&infra, waaronder de uitvoerder, tijdsdruk ervaart en 50% van het bouwpersoneel. Van het UTA-personeel vindt eveneens 70% het werk geestelijk inspannend. Tijdsdruk, geestelijk inspannend werk vormen samen met weinig invloed hebben op het werktempo en de wijze waarop het werk wordt uitgevoerd, belangrijke pijlers onder term psychosociale belasting. Plezier hebben in het werk en het werk boeiend vinden zijn ook elementen die onder deze pijler vallen, maar zowel onder UTA- als bouwplaatspersoneel vindt maar een klein percentage het werk niet boeiend of heeft er geen plezier in.

Psychosociale arbeidsbelasting, UTA- en bouwplaatspersoneel, eerste helft 2016

Trend

De ontwikkeling over de afgelopen jaren laat zien dat zowel bouwplaats als UTA-personeel gestaag meer tijdsdruk ervaren en meer mentale belasting. Toen ik vorige week in de sportschool een gesprekje opving tussen twee mannen waarbij de een aan de ander vroeg wat hij deed, kwam dit probleem voor het voetlicht. Man A werkt in de bouw en geeft desgevraagd aan dat het werk ‘…in de bouw veel zwaarder is geworden de laatste jaren…’. Als onderzoeker vind ik dat vreemd, want het werk is, althans fysiek juist lichter geworden. Of zou dat in ieder geval moeten zijn, er gelden veel meer voorschriften ten aanzien van zwaar tillen, persoonlijke beschermingsmiddelen en (mechanische) hulpmiddelen dan twintig of dertig jaar geleden.

Tegendraads

Het werk had dus lichter moeten worden, niet zwaarder. Maar bouwvakkers ervaren het werk wel als zwaarder. Voor de goede orde: het gaat niet om de beleving van een enkel individu, maar om het gemiddelde van enige duizenden bouwvakkers per jaar. Een verklaring kan natuurlijk liggen in het feit dat er de laatste jaren meer aandacht is voor zwaar werk in de bouw en voor arbeidsomstandigheden in het algemeen waardoor mensen zich meer bewust zijn van deze aspecten van hun werk. Maar het is ook heel goed mogelijk dat door de toenemende focus op efficiënt werken het werk als zwaarder wordt ervaren. Het werk moet sneller en beter, want de instrumenten om dit effectief te monitoren zijn toegenomen. Automatisering en digitalisering hebben ervoor gezorgd dat werk-, beheer- en logistieke processen veel sneller en transparanter inzichtelijk zijn. Een niet meer weg te denken sturingsmechanisme voor het management. De man en vrouw op de werkvloer voelt dat de druk wordt opgevoerd. Het zware werk van vroeger is de psychosociale belasting van nu.

Anna de Boer, marktonderzoeker Volandis