Aan de slag met basisvaardigheden in het MKB

Een gebrek aan basisvaardigheden van werknemers kost bedrijven jaarlijks veel omzet en het kost mensen levensgeluk. Als volwassene heb je beperkte basisvaardigheden wanneer je moeite hebt met lezen, schrijven en/of rekenen. Dit gaat vaak gepaard met beperkte digitale vaardigheden. Medewerkers die deze moeilijkheden ervaren, maken vaker fouten, hebben meer stress, vertonen meer ziekteverzuim en hebben meer moeite met veranderingen. Terwijl het werk sneller dan ooit verandert.

Juist daarom is het belangrijk om beperkte basisvaardigheden onder je personeel aan te pakken. Het probleem blijft vaak verborgen en speelt dus meer dan je denkt! Maar hoe maak je dit zichtbaar? En hoe kan je met kleine ingrepen al vooruitgang boeken?

Het voorbeeld van de Schagen Groep

De Schagen Groep is een middelgrote onderneming in de bouw- en infrasector. Het is een familiebedrijf met grote betrokkenheid bij het eigen personeel. Het was voor hen dan ook een logische stap om te werken aan de basisvaardigheden van de werknemers. Binnen de Schagen Groep is er een werkgroep basisvaardigheden opgezet die zich richt op het vergroten van het bewustzijn rondom beperkte basisvaardigheden en het verbeteren van het welzijn van hun werknemers. Ida, verantwoordelijk voor de loonadministratie, merkt de impact van beperkte basisvaardigheden: "Veel collega’s kunnen niet goed omgaan met digitale facturen, wat kan leiden tot betalingsachterstanden en zelfs deurwaarders aan de deur."

Erkenning van de problematiek

Uit gesprekken met bedrijven blijkt dat een gebrek aan basisvaardigheden wel gezien wordt, maar vaak niet erkend wordt als een probleem van de werkgever. Het kan bijvoorbeeld spelen bij werknemers die verder hun werk heel goed doen. Toch zien werkgevers ook dat sommige werknemers moeite hebben met het begrijpen van instructies, weerstand hebben tegen veranderingen en onzeker zijn over hun werk. Beperkte basisvaardigheden kan de oorzaak zijn van dit soort problemen. Dit verlaagt de productiviteit en kan bedrijven veel geld kosten.

Impact op bedrijfsresultaten

Een gebrek aan basisvaardigheden heeft dus invloed op bedrijfsresultaten. Ondernemers zien dat de productiviteit en efficiëntie toenemen als processen en communicatie eenvoudiger worden gemaakt. Investeren in basisvaardigheden van werknemers kan leiden tot betere resultaten, zoals hogere productie, minder fouten op de werkvloer en minder ziekteverzuim. De Schagen Groep laat zien dat aanpakken van een gebrek aan basisvaardigheden positieve resultaten geeft, wat goed is voor zowel werkgevers als werknemers.

Een doordacht plan van aanpak

Yvette, woonconsulent binnen de Schagen Groep, legt uit dat de werkgroep een plan van aanpak met vier doelen heeft opgesteld:

1. Bewustwording vergroten: creëer meer bewustzijn over beperkte basisvaardigheden binnen het bedrijf. Dit probleem speelt vaak onder de oppervlakte, maar heeft wel degelijk impact.
2. Gebrek aan basisvaardigheden signaleren en bespreken: geef leidinggevenden en collega's de tools om beperkte basisvaardigheden te herkennen. Let op signalen, zoals ziekteverzuim, moeite met het behalen van certificaten, en problemen met het begrijpen van e-mails.
3. Eenvoudigere communicatie: houd communicatie op B1-niveau, zodat iedereen het begrijpt. Dit betekent dat teksten eenvoudig en duidelijk moeten zijn.
4. Verspreiding van kennis: deel het belang van de aanpak van beperkte basisvaardigheden en de eigen best practices buiten de organisatie om een olievlekwerking te creëren.

Het doorbreken van het taboe

José, HR-manager, benadrukt hoe belangrijk het is om het taboe rondom een gebrek aan basisvaardigheden te doorbreken: "Het is cruciaal dat medewerkers zich veilig voelen om hierover te praten. Goede basisvaardigheden dragen bij aan hun zelfvertrouwen en welzijn, zowel thuis als op het werk."

Initiatieven en effectieve communicatie

Tijdens een kennisdag over vitaliteit werd een workshop georganiseerd om problemen met rekenen, schrijven en begrijpend lezen te identificeren. De deelname was hoog en de resultaten gaven waardevolle inzichten. Yvette: "Het was een leerzame ervaring. We konden direct zien waar medewerkers tegenaan liepen."

Effectieve communicatiestrategieën

Het is belangrijk om bedrijfseigenaren te laten zien hoe een gebrek aan basisvaardigheden hun bedrijf beïnvloedt en welke oplossingen er zijn. Persoonlijk contact, samenwerken met externe partners en gebruikmaken van verschillende communicatiekanalen helpen hierbij. Simpele en duidelijke boodschappen zijn essentieel om iedereen mee te krijgen. Roos, communicatieadviseur, vertelt over de rol van duidelijke communicatie: "Berichten moeten simpel en duidelijk zijn, zowel binnen de organisatie als naar externe partijen. Het is daarnaast belangrijk om op verschillende manieren te communiceren, bijvoorbeeld door ook persoonlijke contactmomenten in te bouwen, zodat niemand buiten de boot valt."

Praktische oplossingen en adviezen

José deelt enkele praktische oplossingen die de Schagen Groep heeft geïmplementeerd: "We delen bijvoorbeeld regelmatig ‘taaltips’ binnen de organisatie om de leesbaarheid van teksten te verbeteren."

Ida heeft een waardevol advies voor andere ondernemers: "Goed luisteren en opletten bij je medewerkers is essentieel. Vaak gaat het werk goed, maar spelen er toch zaken onder de oppervlakte. Als je dit merkt, vraag dan door en kijk wat iemand nodig heeft."

Eenvoudige eerste stappen

Het aanpakken van beperkte basisvaardigheden hoeft niet ingewikkeld te zijn. Begin klein: creëer bewustwording binnen je organisatie, zorg voor begrijpelijke communicatie en bied ondersteuning waar nodig. De ervaringen van de Schagen Groep laten zien dat het mogelijk is om met eenvoudige maatregelen al een verschil te maken. Kies voor een intern scholingsaanbod of verwijs door naar het Taalhuis in de buurt.

Wat levert investeren in basisvaardigheden op?

• Minder kosten: minder ziekteverzuim, minder fouten op het werk, en sneller certificaten halen.
• Meer tevredenheid: zowel bij medewerkers als klanten.
• Meer inkomsten: door een hogere productiviteit.
• Duurzamere inzetbaarheid: 19% van de deelnemers aan een training basisvaardigheden groeit door in de huidige betaalde baan of vindt een betaalde baan.

Wil je meer weten over een gebrek aan basisvaardigheden en hoe je hier werk van kan maken binnen je organisatie? Kijk dan op taalwerkt.nl voor handige tips en tools die je meteen kunt inzetten. Tot juli 2025 kun je als werkgever acht uur kosteloos ondersteuning krijgen.

Wanneer meerdere collega's moeite hebben met basisvaardigheden, is het effectiever om dit intern aan te pakken met ondersteuning van Stichting Lezen en Schrijven. Echter, als een medewerker moeite heeft met basisvaardigheden in privézaken, zoals thuisadministratie of het huiswerk van zijn kinderen, is het beter om door te verwijzen naar een Taalhuis in de regio voor een persoonlijk gesprek met een Taalconsulent. Deze zijn vaak te vinden in de lokale bibliotheek. Of meld de medewerker meteen aan via ikwilleren.nl.

Door dit soort kleine stappen te zetten, investeer je niet alleen in je medewerkers, maar ook in de toekomst van je bedrijf. Zoals José van de Schagen Groep zegt: “Laten we samen de schouders eronder zetten en beperkte basisvaardigheden aanpakken!”

Hoe ga je om met laaggeletterdheid?

“Kun jij even kijken? Ik heb mijn bril niet op.” Een ogenschijnlijk onschuldige vraag die je vast weleens krijgt van een collega. Het kan ook een afleiding zijn om te verbergen dat diegene niet goed kan lezen, want lezen en schrijven is niet voor iedereen normaal. Schagen Groep doorbreekt dit taboe succesvol met een werkgroep basisvaardigheden. HR-manager José merkt dat dit werkt: "We willen medewerkers handvatten geven om te kunnen signaleren en mensen hulp aanbieden.”